Σήμερα είχα την «τύχη» να πάω στον ΟΠΑΔ (το ταμείο των δημοσίων υπαλλήλων) για να βγάλω βιβλιάριο για τον μικρό. Ήταν η δεύτερη φορά που πήγαινα, γιατί την πρώτη πήγα για να πάρω τα χαρτιά που χρειάζονταν. Βασικά, να περιγράψω ποια είναι η διαδικασία προκειμένου να βγάλεις ένα βιβλιάριο (συνταγολόγιο, κτλ.) για πρώτη φορά.
Αφού διοριστείς, λογικά πρέπει να βγάλεις το βιβλιάριο και το συνταγολόγιό σου προκειμένου να έχεις τα απαραίτητα έντυπα όταν χρειαστεί να πας σε κάποιο γιατρό ή να κάνεις μια εξέταση. Πας λοιπόν στον ΟΠΑΔ πρωί πρωί, πριν τις 8 που ξεκινά να εξυπηρετεί το κοινό ο ΟΠΑΔ είναι το ιδανικό προκειμένου να πάρεις ένα χαμηλό -σχετικά- νούμερο και να εξυπηρετηθείς γρήγορα. Παίρνεις το νούμερό σου, περιμένεις υπομονετικά τη σειρά σου και όταν φτάσει πας στο γκισέ και εξηγείς τι θέλεις να κάνεις. Ο υπάλληλος σου δίνει ένα απογραφικό δελτίο και σου εξηγεί ότι πρέπει να γράψεις τα στοιχεία σου και να το θεωρήσει με υπογραφή και στρόγγυλη σφραγίδα η υπηρεσία που εργάζεσαι. Σε πρώτη φάση, διαπιστώνεις ότι είσαι άτυχος γιατί θα χρειαστεί να ξαναπάς για δεύτερη φορά εκεί. Σκέφτεσαι ότι περίμενες τόση ώρα προκειμένου να πάρεις ένα χαρτί και να σου δώσει οδηγίες ο υπάλληλος, διαδικασία 1 λεπτού, ενώ περίμενες μία ή και μιάμιση ώρα. Τελοσπάντων, το καταπίνεις και φεύγεις. Συμπληρώνεις τα στοιχεία σου, πας και το σφραγίζει το τμήμα/διεύθυνση Διοικητικού του φορέα σου και μαζί με μια υπεύθυνη δήλωση που δηλώνεις ότι δεν είσαι ασφαλισμένος σε άλλο φορέα, ΑΜΚΑ και φωτογραφίες, πας τη δεύτερη φορά στον ΟΠΑΔ προκειμένου να βγάλεις το βιβλιάριό σου. Ξανά νούμερο, ξανά αναμονή και μετά από ώρα επιτέλους και πάλι στο γκισέ. Δίνεις τα χαρτιά και ο υπάλληλος σου δίνει το πολυπόθητο βιβλιάριο και συνταγολόγιο. Νιώθεις μια ικανοποίηση ότι επιτέλους εξυπηρετήθηκες και έγινε η δουλειά σου και φεύγεις.
Σήμερα λοιπόν, έκανα το δεύτερο βήμα. Έβγαλα το βιβλιάριο και το συνταγολόγιο για τον μικρό. Ωστόσο, όσο περίμενα, περίπου 1 ώρα και 40 λεπτά, διαπίστωσα ότι ο κάθε πολίτης στη συναλλαγή του με το δημόσιο προσκρούει στον τεράστιο βράχο που ονομάζεται γραφειοκρατία. Πόσοι πρωθυπουργοί πέρασαν μέχρι τώρα και υπόσχονταν μείωση της γραφειοκρατίας κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου και ουσιαστικά ελάχιστα πράματα άλλαζαν στην καθημερινότητα του πολίτη... Πόσοι; Γιατί να πρέπει να τρέχω εγώ για τα αυτονόητα, αν είμαι διορισμένος για να μπορώ να βγάλω βιβλιάριο; Δημόσιο δεν είναι ο ΟΠΑΔ; Δημόσιο δεν είναι η Περιφέρεια; Γιατί πρέπει να πάρω ένα χαρτί από τον έναν, να πάω να σφραγίσει το αυτονόητο ο άλλος και να ξαναεπιστρέψω στον πρώτο; Δεν μπορεί το ίδιο το κράτος να διαπιστώσει αν είναι εργαζόμενος ή όχι; Γιατί να πρέπει να πάω χαρτί με το ΑΜΚΑ, ενώ (από ότι μου είπανε στο ΚΕΠ) μπορεί ο ίδιος ο ΟΠΑΔ να βγάζει ΑΜΚΑ;;; Το μόνο ίσως που έχει νόημα στην όλη διαδικασία είναι οι φωτογραφίες. Άντε πες ότι δεν έχει φωτογραφία σου το σύστημα προκειμένου να μην τρέχεις μόνο για αυτό, οπότε πρέπει να πας εσύ τελικά.
Και στο κάτω κάτω, γιατί να τρέξω να βγάλω βιβλιάριο και τα σχετικά, ενώ θα μπορούσαν να γίνουν αυτόματα όλα; Υπάρχει περίπτωση να μη θέλω βιβλιάριο; Ναι, υπάρχει, γιατί μπορεί να είμαι σε άλλο ταμείο, πχ. ΤΣΜΕΔΕ, αλλά αυτές οι περιπτώσεις δεν είναι ο κανόνας.
Γιατί να τρέχω στη ΔΟΥ να βγάλω ΑΦΜ, υπάρχει περίπτωση να υπάρχει πολίτης που να μην έχει ΑΦΜ; Γιατί να μπαίνω στη διαδικασία να βλέπω τη στραβή φάτσα του κάθε υπάλληλου (ο οποίος μπορεί ως άνθρωπος να ήταν καλός και χρυσός, αλλά αυτή η ρουτίνα της καθημερινής συναλλαγής με τον πολίτη τον έχει κάνει έτσι όπως είναι) προκειμένου να κάνω τη δουλειά μου; Γιατί πρέπει να πηγαίνω χαρτιά επί χαρτιών με στοιχεία που θα μπορούσαν να είναι σε μια καθολική βάση δεδομένων, όλοι οι φορείς να είναι online και να γίνεται αναζήτηση εκεί απευθείας; Γιατί να υπάρχουν δεκάδες στιγμιότυπα του Λούρδα ανά τους φορείς με τους οποίους έρχεται σε συναλλαγή (κάθε φορέας και ξεχωριστή αίτηση), ενώ ο άνθρωπος Λούρδας είναι ένας; Άλλη διεύθυνση κατοικίας έχει στον ΟΠΑΔ και άλλη στη ΔΟΥ; Άλλο ΑΦΜ στον έναν και άλλο στον δεύτερο;
Όπως καταλαβαίνετε, τα πράγματα είναι τραγικά στη χώρα που ζούμε. Επιεικώς τραγικά. Για τέτοιες κοινές διαδικασίες, ο πολίτης δεν θα έπρεπε να έχει καν συναλλαγή με οποιονδήποτε φορέα. Μόνο για πολύ εξαιρετικά σπάνιες διαδικασίες θα έπρεπε ίσως να πηγαίνει σε ένα γκισέ. Αλλά σε πολύ εξαιρετικές.
Τι συμβαίνει; Δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές για να εξυπηρετήσουν ένα τέτοιο σύστημα. Είτε υλικές (εξοπλισμός, εφαρμογές, κτλ.) είτε άυλες (ανθρώπινη διάθεση και πνεύμα εργασίας). Πότε επιτέλους θα μπουν τα πλαίσια για ένα σύστημα που να εξυπηρετεί όλους τους φορείς και τον πολίτη από ένα μόνο σημείο; Τα ΚΕΠ ήταν μια καλή ιδέα, αλλά είναι ένα πολύ μικρό λιθαράκι, δεν φτάνουν από μόνα τους. Το να κάνεις έναρξη επιχείρησης σε 1 μόνο μέρα αντί για 38, ναι, είναι επίτευγμα, αλλά προσωπικά θα επιχειρούσα να εξαλείψω τις ουρές σε φορείς όπως ο ΟΠΑΔ. Να μην χρειάζεται να πάει ο πολίτης εκεί. Καλύτερα αυτό, παρά το άνοιγμα επιχείρησης σε 1 μέρα.
Και για να κλείνω με τον ΟΠΑΔ. Ναι, εξυπηρετήθηκα. Όπως καθόμουν και περίμενα, έβλεπα τους υπαλλήλους πως δουλεύουν και εξυπηρετούν τον κόσμο. Όχι, δεν κάθονταν, όπως ίσως κάποιοι να πιστεύετε. Το αντίθετο. Ειδικά σε υπηρεσίες και φορείς που έχουν καθημερινή συναλλαγή με το κοινό, είναι πολυτέλεια να κάτσεις. Γιατί πολύ απλά θα πέσει το ξύλο της αρκούδας από το ήδη κουρασμένο και αγανακτισμένο κοινό που περιμένει με υπομονή για να γίνει η δουλειά του. Απλά και οι υπάλληλοι όπως και οι πολίτες που περιμένουν, έχουν πέσει στο τεράστιο γρανάζι που λέγεται γραφειοκρατία, τους έχει πάρει μπάλα και προσπαθούν να επιβιώσουν σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Θα αγανακτήσουν ορισμένες φορές, ειδικά με ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, που όσο να 'ναι έχουν ορισμένες ιδιοτροπίες στον τρόπο κατανόησης και επικοινωνίας. Ωστόσο, βλέπω ότι νέοι άνθρωποι, η νέα γενιά, υπάλληλοι με λίγα σχετικά χρόνια υπηρεσίας, έχουν καλή διάθεση να βοηθήσουν όσο μπορούν. Τώρα θα μου πείτε: δεν υπάρχουν άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι που τα ξύνουν; Φυσικά και υπάρχουν, το βιώνω κι εγώ σχεδόν σε καθημερινή βάση. Δικαιολογία δεν μπορώ να εκφέρω για αυτούς, ας λογοδοτήσουν οι ίδιοι όταν (και αν) έρθει η ώρα.
Ελπίζοντας σε ένα καλύτερο αύριο...
